Oktober 2019
Het Insulineresistentie avontuur
Een vraag uit de praktijkkamer van gezonde voeding praktijk:
“Jij zegt dat ik insulineresistent ben, betekent dat dan dat ik diabeet ben?”
Kort door de bocht is het antwoord nee. Insulineresistentie is niet per definitie diabetes type 2 echter aan een diabetes type 2 ligt wel een insulineresistentie ten grondslag. Als we maar lang genoeg wachten om naar de signalen van een insulineresistentie te luisteren kan er gemakkelijk een diabetes type 2 ontstaan.
Overigens een hele mooie vraag van mijn klant. Mijn eerste uitdaging was natuurlijk om uit te leggen hoe het nu zit met die insulineresistentie en belangrijker nog hoe erger te voorkomen en dat is gelukt. Mijn klant ging gemotiveerd met de adviezen aan de slag, voelde zich na verloop van tijd een stuk gezonder en samen kunnen we nu wel stellen dat we een dreigende diabetes type 2 hebben voorkomen…..chapeau!
Door deze casus werd ik getriggerd door de ontdekking dat de signalen van een insulineresistentie vaak niet worden verstaan of herkend en ja dan wordt het moeilijk om er vroegtijdig op te anticiperen.
Ik besluit een blog te schrijven over insulineresistentie met het doel om herkenning en aha momentjes te creëren waar jij je voordeel mee mag doen. Misschien herken je helemaal niets van een signaal wat op insulineresistentie duidt nog beter natuurlijk.
Het insulineresistentie avontuur.
Ik noem het een avontuur omdat het niet de meest eenvoudige opgave is om vandaag aan de dag gezonde voedingskeuzes te maken in supermarkten die in de afgelopen 50 jaar zijn veranderd in een jungle van bewerkt voedsel. Valt bovendien op elke hoek van de straat wel iets te snacken. Allemaal verleidingen en mede risicofactoren om een insulineresistentie te krijgen.
Laten we eens kijken of we een insulineresistentie helder kunnen krijgen.
Daarvoor moeten we allereerst meer weten over het hormoon insuline:
Insuline is het hormoon wat in de alvleesklier (pancreas) wordt gemaakt door de bètacellen in de zogenaamde eilandjes van Langerhans. De hoeveelheid insuline die geproduceerd wordt is afhankelijk van de hoeveelheid glucose in het bloed. Als we eten stijgt het bloedsuiker en als reactie daarop wordt insuline geproduceerd om de glucosehuishouding in het bloed in evenwicht te houden. Des te meer je eet des te meer glucose in de bloedbaan en dus des te meer insulineproductie.
Glucose is bedoeld als brandstof voor de cel. Insuline is de transporteur van de glucose in de bloedbaan naar en in de cel. Op de cel zitten insulinereceptoren die er verantwoordelijk voor zijn dat de glucose in de cel opgenomen kan worden. Daarvoor moet insuline aandokken aan de insulinereceptor. Als reactie op een succesvolle aandokking volgt een reactie die de celwand openzet voor de instroom van glucose middels de zogenaamde glucosetoegangskanaaltjes. (Zie tekening) Zonder insuline dus geen glucose in de cel.
Glucose is brandstof = energie:
Glucose is een gemakkelijk toegankelijke brandstof dat betekent dat we het zonder al te ingewikkelde processen kunnen gebruiken als brandstof, ons lichaam hoeft daar niet zoveel inspanning voor te verrichten = snelle energie. Voor vet als brandstof is dat anders, dat = langzame energie waar we meer moeite voor moeten doen om het voor brandstof vrij te krijgen.
Naast direct gebruik van glucose als brandstof kunnen we een teveel aan glucose opslaan in de spieren en in de lever. Voor opslag wordt glucose met behulp van insuline omgevormd tot glycogeen en willen we vervolgens deze opgeslagen glycogeen gebruiken dan wordt dat met behulp van glucagon snel weer omgezet tot glucose. Voor zowel in de spieren als in de lever is de opslagruimte voor glycogeen beperkt, vol is vol. Hebben we dan toch nog glucoseoverschot dan wordt het opgeslagen als reservevet in de vetcellen.
Tot zo ver hebben we het over een gezond en fit lichaam en samengevat:
- Insuline regelt keurig de bloedsuiker (=glucose) huishouding.
- Lichaamscellen krijgen middels insuline en met een goed werkende receptor energie.
- Overschot aan glucose wordt opgeslagen in de spieren en in de lever als reserve-energie.
- De vetopslag in de vetcellen verbranden we onder gunstige omstandigheden later.
Mooi en wijs geregeld door het lichaam nietwaar. Wil het niet dat wij het regelmatig in de war schoppen.
Door onder anderen als maar eten, minder gezonde dingen eten, veel zitten, minder beweging, chronische stress en of door frequent te weinig slapen raakt ons lichaam qua energieverdeling uit balans. Hierop reageert ons immuunsysteem door constant een beetje actief te zijn of anders gezegd het immuunsysteem staat altijd een klein beetje aan. Dat gaat ten koste van de energie in de cel want het immuunsysteem heeft ook glucose nodig om te kunnen werken. In de run op glucose zal de cel het altijd verliezen van het immuunsysteem. Het immuunsysteem heeft namelijk een genieuze overlevingsstrategie bedacht die er ervoor zorgt dat de insulinereceptoren op de cel steeds minder gevoelig worden. Minder gevoelige insuline receptoren betekent bemoeilijken van glucose instroom in de cel en daardoor beschikbaarheid van glucose voor het immuunsysteem. Des te langer het immuunsysteem aanblijft des te ongevoeliger worden de insulinereceptoren en dreigt een insulineresistentie. Aanvankelijk zullen we ons van een beginnende insulineresistentie niet ziek voelen, hooguit niet echt lekker fit maar thats it.
Als het tij niet keert en steeds meer insulinereceptoren resistent zijn geworden krijgen de cellen steeds minder glucose ter beschikking en krijgen we meer en meer energietekorten. Ondertussen gaat het immuunsysteem steeds meer signalen en symptomen vertonen, alleen maar om ons te vertellen dat er wat aan de hand is. Nu is er een situatie ontstaan waarbij de symptomen niet meer onopgemerkt blijven. We hebben nu een gevorderde insulineresistentie.
We worden dikker, luier en ongezonder.
Een insulineresistentie is het best herkenbaar aan de volgende signalen:
- Vervetting rond de taille.
- Groeien bij een ongewijzigd eetpatroon.
- Niet afvallen door diëten.
- Een maaltijd slecht kunnen overslaan.
- Energie schommelingen met vooral na de maaltijd een dip.
- S, morgens wakker worden met een hongergevoel.
Herken je één of meerdere van deze signalen luister er in ieder geval naar.
Met lifestyle veranderingen waaronder beweging en aanpassingen in het voedingspatroon kunnen de kleinste veranderingen soms al de grootste verschillen maken.
Maar nu nog even terug naar de vraag van mijn klant: “jij zegt dat ik insulineresistent ben, betekent dat dan dat ik diabeet ben”?
Nee was en is het antwoord. Echter als we ongewijzigd de dingen blijven doen zoals we ze deden dan gebeurd vroeg of later het volgende:
1 De cellen worden minder en minder gevoelig voor insuline
2 Er blijft voortdurend relatief veel glucose in de bloedbaan omdat de insulinereceptoren meer en meer ongevoelig zijn geworden.
3 De alvleesklier gaat zich een slag in de ronde werken om die glucosehuishouding in die bloedbaan in balans te houden.
4 Dat gaat steeds minder goed lukken, de alvleesklier raakt overwerkt en gaat letterlijk in een staat van burn-out verkeren, hij geeft het op en stopt met een adequate insulineproductie.
5 Nu hebben we een diabetes type 2 ten gevolge van een insulineresistentie.
Let wel: een 2de genieuze overlevingsstrategie van het lichaam om ons maar kenbaar te maken dat er nu echt iets aan de hand is.
Om te onthouden:
- Insuline is het hormoon voor het regelen van de glucosehuishouding in de bloedbaan.
- Energie = brandstof is glucose of vet.
- Gezondheid is een goede energieverdeling in het lichaam.
- Bij een ontspoorde energieverdeling is er sprake van een overactief immuunsysteem.
- Een te lang overactief immuunsysteem ontregelt de insulinegevoeligheid van de receptoren en stagneert een glucose opname in de cel.
- Een te lange insulineongevoeligheid leidt tot insulineresistentie.
- Insulineresistentie heeft zijn weerslag op de alvleesklier.
- De alvleesklier houdt het bij een ongewijzigde leefstijl -en voedingspatroon niet vol en raakt in een status van burn-out en is vroeg of later een diabetes type 2 onvermijdelijk.
Ik hoop dat je de blog hebt uitgelezen of misschien wel een paar keer gelezen om het echt te begrijpen.
We sluiten deze blog met het mooie bericht dat een insulineresistentie omkeerbaar is.
