Saponine en lectine: alarm voor je darm

September 2019

Antinutriënten saponine en lectine: alarm voor de darm.

Een vraag uit de praktijkkamer van gezonde voeding praktijk:

 “Voor mijn eerste consult met jou had ik nog nooit gehoord van nachtschade, saponine en lectine, dat is toch raar.  Is het dan eigenlijk wel zo erg met die stofjes zoals jij mij dat uitlegt”?

Een deel van deze vraag hebben we duidelijk gekregen in de vorige blog van over nachtschade: weet wat je eet. Ik beloofde in deze blog verder door te borduren op de antinutriënten en simpele trucs om antinutriënten te mijden.

Laten we eens kijken wat we buiten de nachtschades om nog missen aan inzichten die antwoorden geven op de vraag van mijn klant.

Saponine en Lectine: alarm voor de darm.

Eerst over de saponines.
Saponines kunnen we niet allemaal over één kam scheren.
We hebben ziekmakende saponines, de zogenaamde toxische en we hebben de gezondheid bevorderende  saponines

1 Ziekmakende saponines deze komen voor in:
Nachtschades (dat wisten we al), granen en  peulvruchten.

2 Gezondheid bevorderende saponines deze komen voor in:
Uien | knoflook | asperges | ginseng | fenergiek (= een keukenkruid).

De ziekmakende saponines zijn van een zeepachtige samenstelling met de eigenschappen:

*          Om met hun toxische stofjes het celmembraan in het darmepitheel af te breken. Saponines gaan schuimen en daardoor beschadigen ze de cellen van ons darmepitheel in meer of minder mate. Dit betekent dat één van de belangrijkste lichaamsbarrière wordt beschadigt en het lichaam minder beschermt wordt voor schadelijke stoffen van buitenaf. Beschadigde cellen is functieverlies.
*          Dan hebben ze ook nog eens de vervelende gewoonte om rode bloedcellen kapot te maken. Verminderde rode bloedcellen is energieverlies.

Lectines een ander antinutriënt met gelijksoortige eigenschapen komen voor in:

Nachtschades (vooral in de tomaat en de pinda)
Tarwekiemen |Tarwemeel (volkoren en wit) | Peulvruchten

Lectines zijn eiwitten die zich binden aan suikers

*          Ze kunnen hechten aan de wanden van cellen en specifiek aan de cellen van de darmwand die daardoor verzwakt en doorlaatbaar wordt. De belangrijke darmbarrière is dan op den duur niet meer goed genoeg om stoffen tegen te houden waardoor ze de darmwand passeren
*          Wanneer de lectines de darmwand hebben gepasseerd komen ze in de circulatie van de bloedbaan waar ze de eigenschap hebben om de rode bloedcellen te laten samenklonteren.
*          Dan is er nog de vervelende eigenschap dat lectine ontstekingsbevorderende cytokines (chemische boodschappers) stimuleert. Veel lectine is groter risico op ontsteking in het lichaam.

Kunnen we de saponines en lectines vermijden? en hoe dan?

Uit de nachtschades weten we het al, daarover wijden we hier niet meer uit.

Wel wijden we uit over de peulvruchten remedie:

We kennen allemaal wel het schuim als je bijvoorbeeld bruine bonen kookt, als je niet oppast kookt het over en zit je hele kookplaat onder de bruine plakkerige schuim. Dat zijn nu de saponine en lectine stofjes die vrijkomen bij het koken.

Hoe voorkom je nu het alarm voor je darm:
Week alle soorten peulvruchten een nacht in water. Tijdens het weken lossen de saponine en lectine voor een deel al op. Daarom gooi je de volgende dag het weekwater door de goot, spoelt de peulvruchten in een vergiet goed af en zet de peulvruchten met nieuw water op en brengt het aan de kook.  Wanneer de inhoud aan de kook komt giet en spoel je nog 1 x. Nogmaals opzetten met schoonwater, het schuim wat nu nog komt bij het koken schep je er af, je bent nu de saponines en de lectine met hun vervelende bijwerking kwijt en je kunt lekker van je peulvruchten maaltijd genieten.

Ditzelfde is overigens van toepassing bij het koken van rijst en quinoa. Ook hier treffen we weliswaar minder maar toch ook de de antinutriënten aan.

En dan hebben we nog de tarwe
Helaas laten de lectines en saponines zich niet uit tarwe verwijderen ook niet bij verhitten. Daarom is mijn advies voor de trouwe hardnekkige broodeters ook altijd, wil je broodeten eet dan het brood zo plat mogelijk. Dus wit brood. Voor de duidelijkheid in een overzichtje:

Om te onthouden

• Saponine en lectine zijn antinutriënten met de vervelende eigenschappen dat ze je darmepitheel (darmwand c.q. darmbarrière) beschadigen en ten einde doorlaatbaar maken.
• Een beschadigt en of doorlaatbaar darmepitheel betekent stoffen in je bloedbaan die je liever buiten had willen houden.
• Saponine en /of lectine eenmaal in je bloedbaan, hebben allebei, via een verschillende methode, de eigenschap schadelijke invloed op je rode bloedcellen uit te oefenen en dat is verlies van energie en activatie van het immuunsysteem.
• Weet de slimme trucs om saponine en lectine te vermijden in je voeding.
• Eet gewoon eens een paar dagen geen saponine en lectine en merk eens op hoe je je daarbij voelt.

Langzamerhand werd het mijn klant en hopelijk jou als bloglezer wel duidelijk dat het toch echt niet zo fijn is met die saponine en lectine. Natuurlijk ook niet overdrijven. In een gezond lichaam af en toe saponine en lectine daar overkomt je niets van. Te vaak en te veel saponine en lectine zal op den duur in meer of mindere mate schade opleveren aan je darmepitheel en bloedbaan. Heb je al een gevoelige darm wees dan voorzichtig met de saponine en lectine in je voeding om nog meer schade te voorkomen.